|
FİNANSAL KİRALAMA KANUNU
FİNANSAL KİRALAMA KANUNU
Kanun Numarası: 3226
Kabul Tarihi: 10/06/1985
Yayımlandığı Resmi Gazete Tarihi: 28/06/1985
Yayımlandığı Resmi Gazete Sayısı: 18795
BİRİNCİ BÖLÜM: GENEL HÜKÜMLER
AMAÇ
Madde 1 - Bu Kanunun amacı, finansman sağlamaya yönelik finansal kiralamayı düzenlemektir.
KAPSAM
Madde 2 - Bu Kanun, sözleşmenin hukuki yapısını, tarafların karşılıklı hak ve yükümlülüklerini düzenleyen hükümleri kapsar.
TANIMLAR
Madde 3 - Bu Kanunda geçen;
Sözleşme; finansal kiralama sözleşmesini,
Kiralayan; finansal kiralama şirketini,
Kiracı; finansal kiralamayı kabul edeni,
Mal; finansal kiralamaya konu malı,
Kira bedeli; finansal kira bedelini, ifade eder.
SÖZLEŞME
Madde 4 - Sözleşme; kiralayanın, kiracının talebi ve seçimi üzerine üçüncü kişiden satın aldığı veya başka suretle temin ettiği bir malın zilyetliğini, her türlü faydayı sağlamak üzere ve belli bir süre feshedilmemek şartı ile kira bedeli karşılığında, kiracıya bırakmasını öngören bir sözleşmedir.
SÖZLEŞMENİN KONUSU
Madde 5 - Sözleşmeye taşınır veya taşınmaz mallar konu olabilir. Patent gibi fikri ve sınai haklar bu sözleşmeye konu olamazlar.
FİNANSAL KİRALAMA BEDELİ
Madde 6 - Finansal kiralama bedeli ve ödeme dönemleri taraflarca belirlenir. Bu bedeller sabit veya değişken olabilir. Türk Lirası veya Merkez Bankasınca alım satımı yapılan döviz cinsinden belirlenebilir.
Yurt dışından yapılacak finansal kiralamalarda kiralama bedeli yıllık 25 000 Amerikan Doları karşılığı Türk Lirasından az olamaz.
Bu miktarı artırmaya ve eski değerine indirmeye
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu
yetkilidir.
SÖZLEŞMENİN FESHİNİN MÜMKÜN OLMADIĞI SÜRE
Madde 7 - Sözleşmeler en az dört yıl süre ile feshedilemez. Hangi kiralama hallerinde bu sürenin kısalacağı,
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu
nca çıkarılacak yönetmelikte belirlenir.
SÖZLEŞMENİN ŞEKLİ VE TESCİLİ
Madde 8 - Sözleşme düzenleme şeklinde noterlikçe yapılır. Taşınır mala dair sözleşme, kiracının ikametgahı noterliğinde özel sicile tescil edilir. Taşınmaz mala dair sözleşme ise taşınmazın bulunduğu tapu kütüğünün beyanlar hanesine, gemilere dair sözleşmeler ise gemi siciline şerh edilir.
Tescil veya şerhden sonra, üçüncü kişilerin finansal kiralama konusu mal üzerindeki ayni hak iktisapları kiralayana karşı ileri sürülemez.
Yurt dışında yerleşik kiralayan şirketin Türkiye'de şubesi yoksa sözleşmeler
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu
nca tescil edilir.
FİNANSAL KİRALAMA KONUSU MALIN SATIN ALINMASI
Madde 9 - Finansal kiralama konusu malın mülkiyeti kiralayan şirkete aittir. Ancak taraflar sözleşmede, sözleşme süresi sonunda kiracının, malın mülkiyetini satın alma hakkını haiz olacağını kararlaştırabilirler.
KİRALAYAN ŞİRKETİN HUKUKİ YAPISI
Madde 10 - Kiralayan şirketler, yalnızca anonim ortaklık şeklinde kurulabilir.
Kiralayan şirketlerin kuruluşu ve şube açmaları ile yabancı şirketlerin Türkiye de şube açması Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığının bağlı bulunduğu Bakanlığın ön iznine bağlıdır. 6224 sayılı Yabancı Sermayeyi Teşvik Kanunu hükümleri saklıdır.
Kiralayan şirketler ile yabancı kiralayan şirketlerin Türkiye'deki şubeleri Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığının bağlı bulunduğu Bakanlığın denetimine tabidir.
Ön iznin verilme şekil ve şartları ile kiralayan şirketlerin denetimine dair hükümler çıkarılacak yönetmelikte gösterilir.
(Değişik fıkra: 23/01/2008-5728 S.K./444.mad)
Bu Kanun hükümlerine göre izin almadan kiralama faaliyetinde bulunanlar altı aydan iki yıla kadar hapis ve beşyüz günden beşbin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır. Bu suçun yararına olarak işlendiği tüzel kişi hakkında tüzel kişilere özgü güvenlik tedbirlerine hükmolunur.
(Değişik fıkra: 23/01/2008-5728 S.K./444.mad)
Bu Kanunda yazılı sair yükümlülük ve zorunluluklara uymayan kiralama şirketleri ve ilgililerine Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu tarafından onbin Türk Lirasından ellibin Türk Lirasına kadar idarî para cezası verilir.
EN AZ SERMAYE
Madde 11 - Kiralayan şirketlerin ödenmiş sermayeleri bir milyar Türk Lirasından az olamaz. Yabancı kiralayan şirketlerin Türkiye'de şube açmalarında ise ödenmiş sermayeleri asgari iki milyon Amerika Birleşik Devletleri Doları karşılığı Türk Lirasıdır.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu
bu miktarları beş katına kadar artırmaya yetkilidir.
KİRALAMA İŞLEMLERİNDE SINIR
Madde 12 - Kiralayan şirketin finansal kiralama işlemlerinin tutarının sınırı ile, ortaklarına veya şirketler grubu ile yapacağı kiralama işlemleri esas ve usulleri ile tutarlarını belirlemeye
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu
yetkilidir.
İKİNCİ BÖLÜM: SÖZLEŞMENİN HÜKÜM VE SONUÇLARI
KİRACININ HAK VE BORÇLARI
Madde 13 - Kiracı, sözleşme süresince finansal kiralama konusu malın zilyedi olup, sözleşmenin amacına uygun olarak her türlü faydayı elde etmek hakkına sahiptir.
Kiracı, finansal kiralama konusu malı sözleşmede öngörülen şart ve hükümlere göre itinayla kullanmak zorundadır.
Sözleşmede aksine hüküm yok ise kiracı, malın her türlü bakımından ve korunmasından sorumlu olup, bakım ve onarım masrafları kiracıya aittir.
MALIN HASAR VE ZİYAI
Madde 14 - Malın sözleşme süresi içinde hasar ve ziyaı sorumluluğu kiracıya aittir. Bu sorumluluk ödenen sigorta miktarının karşılanmayan kısmı ile sınırlıdır.
Ancak bu farkı, kiracı finansal kiralama bedelleri ile ödemek zorundadır.
DEVİR YASAĞI
Madde 15 - Kiracı, finansal kiralama konusu maldaki zilyedliğini bir başkasına devredemez.
(Ek fıkra: 21/02/2007-5582 S.K./26.mad.)
Ancak, tüketicilerin konut edinmesine veya yatırımlara finansman sağlayan finansal kiralama işlemlerinde kiracı, kiracılık sıfatını ve/veya sözleşmeden doğan hak ve/veya yükümlülüklerini, kiralayandan yazılı izin alınması kaydıyla devredebilir. İş bu devir nedeniyle finansal kiralama sözleşmesinde yapılan kiracı değişikliği, bu Kanunun 8 inci maddesi çerçevesinde tescil edilir veya şerh olunur.
(Ek fıkra: 21/02/2007-5582 S.K./26.mad.)
Konut finansmanı kapsamında yapılan finansal kiralama işlemlerinde kiracı, kiralayana bilgi vermek, diğer finansal kiralama işlemlerinde ise sözleşmede hüküm bulunmak kaydıyla finansal kiralama konusu malın zilyetliğini bir başkasına devredebilir.
MALIN KİRACIYA TESLİM EDİLMEMESİ
Madde 16 - Finansal kiralama konusu malın, kiralayanın malın imalatçısı veya satıcısı ile zamanında sözleşme yapmaması veya gerekli ödemeyi zamanında yerine getirmemesi veya diğer sebepler ile kiracıya teslim edilmemesi halinde Borçlar Kanununun 106 ncı maddesi hükmü uygulanır.
KİRALAYAN ŞİRKETİN HAK VE BORÇLARI
Madde 17 - Finansal kiralama konusu mal kiralayan şirketin mülkiyetindedir.
Kiralayan şirket, mülkiyeti kendisine ait olan finansal kiralama konusu malı sözleşme süresince sigorta ettirmek zorundadır. Sigorta primlerinin ödenmesi kiracıya aittir.
MÜLKİYETİN ÜÇÜNCÜ KİŞİYE DEVRİ
Madde 18 - Sözleşmede aksi öngörülmemişse kiralayan, malın mülkiyetini bir üçüncü kişiye devredemez.
Sözleşmede bu yetkinin tanınması halinde, devir, ancak başka bir kiralayana yapılabilir. Devralan, sözleşme hükümlerine uymak zorundadır.
Devrin kiracıya karşı geçerli olması onun haberdar edilmesine bağlıdır.
KİRACININ İFLASI VEYA İCRA TAKİBİNE UĞRAMASI
Madde 19 - Kiracının iflası halinde, iflas memuru, İcra ve İflas Kanununun 221 inci maddesinin birinci fıkrası hükmüne göre büro teşkilinden önce, finansal kiralama konusu malların tefrikine karar verir. İflas memurunun bu kararına karşı yedi gün içinde itiraz edilebilir.
Kiracı aleyhine icra yoluyla takip yapılması halinde, icra memuru, finansal kiralama konusu malların takibin dışında tutulmasına karar verir. İcra memurunun kararına karşı yedi gün içinde itiraz edilebilir.
Bu itirazlar, tetkik merciince en geç bir ay içinde karara bağlanır.
KİRALAYANIN İFLASI VEYA İCRA TAKİBİNE UĞRAMASI
Madde 20 - Kiralayanın iflası halinde, sözleşme, kararlaştırılan sürenin sonuna kadar iflas masasına karşı geçerliliğini sürdürür.
Kiralayan aleyhine icra yoluyla takip yapılması halinde, finansal kiralama konusu mallar, sözleşme süresi içinde haczedilemez.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM: SÖZLEŞMENİN SONA ERMESİ
SÖZLEŞMENİN SÜRESİNİN DOLMASI SEBEBİYLE SONA ERMESİ
Madde 21 - Sözleşme kararlaştırılan sürenin dolmasıyla son bulur. Ancak, taraflardan her biri sürenin bitiminden en az üç ay önce bildirmek kaydıyla, mevcut veya yeni şartlarla sözleşmenin uzatılmasını talep edebilir. Sözleşmenin uzatılması tarafların anlaşmasına bağlıdır.
SÖZLEŞMENİN DİĞER SEBEPLERLE SONA ERMESİ
Madde 22 - Sözleşme; şirketin sona ermesi, tüzelkişiliğinin hitamı, kiracının iflası veya aleyhine yapılan bir icra takibinin semeresiz kalması, kiracının ölümü veya fiil ehliyetini kaybetmesi veya işletmesini tasfiye etmesi hallerinde, sözleşmede aksine bir hüküm yoksa, sona erer.
SÖZLEŞMENİN İHLALİ
Madde 23 - Kiralayan, finansal kiralama bedelini ödemede temerrüde düşen kiracıya verdiği otuz günlük süre içinde de ödenmemesi halinde, sözleşmeyi feshedebilir. Ancak, sözleşmede, süre sonunda mülkiyetin kiracıya geçeceği kararlaştırılmış ise, bu süre altmış günden az olamaz.
Taraflardan birinin sözleşmeye aykırı harekette bulunduğu hallerde, bu aykırılık nedeniyle diğer tarafın sözleşmeyi devam ettirmesinin beklenemeyeceği durumlarda, sözleşme feshedilebilir.
SÖZLEŞMENİN SONA ERMESİNİN SONUÇLARI
Madde 24 - Sözleşme sona erdiğinde, sözleşmeden doğan satın alma hakkını kullanmayan veya bu hakkı bulunmayan kiracı, finansal kiralama konusu malı derhal geri vermekle mükelleftir.
SÖZLEŞMENİN FESHİNİN SONUÇLARI
Madde 25 - Sözleşmenin kiralayan tarafından feshi halinde kiracı malı iade ile birlikte vadesi gelmemiş finansal kiralama bedellerini ödemek yükümlülüğü altında olduğu gibi kiralayanın bunu aşan zararından da sorumludur.
Sözleşme kiracı tarafından feshedilirse kiracı malı geri vermekle beraber uğradığı zararın tazminini kiralayandan talep edebilir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM: SÖZLEŞMENİN TABİ OLDUĞU HÜKÜMLER
UYGULANACAK HÜKÜMLER
Madde 26 - Sözleşmeye, bu Kanunda hüküm olmayan hallerde Borçlar Kanununun genel hükümleri, sözleşmenin niteliğine uygun düştükleri oranda ise özel hükümleri uygulanır.
UYGULANMAYACAK HÜKÜMLER
Madde 27 - Sözleşme hakkında, Medeni Kanunun 688, 689, 690 ıncı maddeleri ve Borçlar Kanununun 222, 223, 224, 254 üncü maddeleri ile 6570 sayılı Gayrimenkul Kiraları Hakkında Kanun hükümleri uygulanmaz.
BEŞİNCİ BÖLÜM: TEŞVİK VE VERGİYE DAİR HÜKÜMLER
TEŞVİK
Madde 28 -
(Değişik madde: 09/04/2003 - 4842 S.K./31. md.)
Yatırımların tamamının veya bir bölümünün finansal kiralama yoluyla gerçekleştirilmesi halinde kiralayan, finansal kiralamaya konu olan iktisadi kıymetlerle ilgili olarak bunların satın alınması halinde uygulanan teşviklerden yararlanır.
GÜMRÜĞE DAİR HÜKÜMLER
Madde 29 - Yabancı şirket ile kiracı arasında akdedilen sözleşmeye göre getirilen mallara, gümrük vergileri bakımından aşağıdaki hükümler uygulanır.
a) Satın alma hakkı bulunmayan bir sözleşmeye dayanarak veya bu hak bulunsa dahi teşvik belgesinde gümrük muafiyetinden yararlanması öngörülmemiş malların Türkiye'ye girişinde, gümrük mevzuatının süre kısıtlaması hariç, sözleşme süresine bağlı olarak, geçici muafiyet rejimine dair hükümler uygulanır.
Bu şekilde Türkiye'ye getirilen mallar için ileride doğabilecek vergileri karşılayacak miktarda teminat alınır. Şu kadar ki, sözleşme süresi sonunda kesin ithalatın yapılmaması ve finansal kiralama konusu malların kiralayana iade edilmek üzere yurt dışına çıkarılmak istenmesi halinde daha önce yapılan teminata bağlama işlemi genel hükümlere göre çözülür.
Teminata bağlama usul ve esasları bir yönetmelikle belirlenir.
b) Sözleşme süresi sonunda finansal kiralama konusu malların kesin ithalatının yapılması halinde, vergi ödeme mükellefiyetinin başladığı tarihteki cari kur ve normal fiyat üzerinden hesaplanacak gümrük vergileri tahsil olunur.
İSTİSNALAR VE VERGİ NİSBETİNİN TESBİTİ
Madde 30 - Sözleşme her türlü vergi, resim ve harçtan istisnadır.
Bakanlar Kurulu, dar mükellefiyete tabi kurumların bu Kanunun uygulamasından doğacak kazanç ve ücretlerinden yapılacak vergi tevkifat nisbetlerini sıfıra kadar indirmeye veya kurumlar vergisindeki nisbete kadar yükseltmeye yetkilidir.
DAVANIN NİTELİĞİ
Madde 31 - Sözleşmelerden doğan davalar ticari dava niteliğindedir.
YÖNETMELİK
Madde 32 - Bu Kanunun;
a) 7 nci maddesinde belirtilen yönetmelik
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu
nca,
b)
(Değişik bend: 19/11/2005-5411 S.K./168.mad)
10 uncu maddesinde belirtilen yönetmelik Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulunca,
c) 30 uncu maddesinde öngörülen yönetmelik Maliye ve Gümrük Bakanlığınca, Yayımından itibaren üç ay içinde çıkarılır.
YÜRÜRLÜK
Madde 33 - Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
YÜRÜTME
Madde 34 - Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
KANUNA İŞLENEMEYEN HÜKÜMLER
1 09/04/2003 TARİH VE 4842 SAYILI KANUNUN GEÇİCİ MADDESİ :
Geçici Madde 2 - Bu Kanunun yayımı tarihinden önce yapılan finansal kiralama sözleşmeleri ile ilgili olarak, 10/06/1985 tarihli ve 3226 sayılı Finansal Kiralama Kanununun bu Kanun ile değiştirilmeden önceki 28 inci maddesi hükümleri uygulanır.
|